Dairynkwake

2016-1. - De priesterage van Ramskapelle was 144 roeden groot met een dairynkwake by tzuudwest eynde (M. COORNAERT, Westkapelle en Ramskapelle, p. 87). Wat is dit? - PDB

Gelijknamige broers

2016-1. - Bij de middeleeuwse adel kwam het voor, uitzonderlijk, maar niet geheel ongewoon, dat aan de twee oudste zonen dezelfde voornaam werd gegeven, vaak dan nog de naam van de vader. Dit was onder meer het geval bij Willem van Gullik fs. Willem, een aanvoerder van de Vlaamse troepen op de Groeningekouter in 1302. Deze naamgeving  paste in de strategie om de continuïteit van de familie in de verf te zetten. Het overlijden van de oudste zoon had dan geen gevolgen voor de continuïteit van de naam.

Kwam dit gebruik, kinderen in hetzelfde gezin met dezelfde voornaam, ook in niet adellijke kringen voor? - L.V.

Bedevaart in Krombeke

2016-1. - Vroeger, zeker in de 18de eeuw,  ging men op bedevaart naar de H. Blasius in de kerk van Krombeke (Biekorf, 1965, p. 58). Wat is er meer bekend over deze volksdevotie? - L.V.A.

Steen dragen

2016-1. - In de late middeleeuwen werden vrouwen van wilden ende onreyne levene onder meer gestraft door hen te verplichten de stenen van justitie te dragen tot aan het schavot. Dergelijke stenen zijn nog te zien aan de gevel van het stadhuis van Damme. Tot wanneer werden de stenen in de rechtspraak gebruikt? - Peter De Baets

Sluiten van Wakkens kerkepoorte

2016-1. - Zo zegt men van een deur die niet goed sluit. Men zegt ook: “sluiten lijk Eeklo’s poorten” (Biekorf, 1897, p. 270). Waarom precies Wakken? - L.V.A.

Boer Iwein

2015-4. - Wie was Boer Iwein, die nu en dan in Den Vlaming, een nieuwsblad uit Gent omstreeks 1841, artikels inzond over West-Vlaanderen? - L.V.A.

Vlaams woordenboekje uit 1781

2015-4. - In 1781 zou er in Bergen (Henegouwen) een Vlaams-Frans woordenboekje gedrukt zijn om aan Walen Nederlands te leren. Is dit zo en wie was de auteur van dit werkje? - L.V.A.

Orgelistenfamilie Storme uit Wervik

2015-4. - Vader Jean-Martin Storme (Wervik 1769-1857) en zijn zoon Pierre (Wervik 1797 - Lüneburg 1868) waren in hun tijd beroemde orgelisten. De vader in de kerk van Wervik, de zoon in de kerk van Lüneburg (Duitsland). Jean-Martin was een verdienstelijk interpretator van Bach; Pierre was een trombonist en orgelist.

Kan men meer gegevens vinden over deze beide musici? - L.V.A.

Jacob vander Schuere uit Menen

2015-4. - In Haarlem verscheen in 1612 Tristum ofte Treurdichten van Publius Ovidius Naso, vertaeld door M. Theod. Schrevelius ter begeerte van Carel van Mander. Wie was Schrevelius, wat had Carel van Mander daarmee te maken, en wat is er meer bekend over deze Menenaar? - L.V.A.

Turf

2015-4. - De huizen verwarmen om de lange winters door te komen gebeurde eeuwenlang met hout en met turf. In de late middeleeuwen waren onze turfgronden zo goed als uitgeveend. Wat is er bekend over het leveren van turf aan onze Vlaamse steden na de middeleeuwen? Zijn er ondernemers en kooplieden bekend die zich hier in hebben gespecialiseerd? - L.V.

Juan Luis Vives en Angela Zambata

2015-4. - Angela Zambata is een naam die wel vaker valt bij Juan Luis Vives, onder meer in De institutione feminae christianae, ook in de frisse dialogen van zijn Exercitatio linguae latinae. Ze groeide samen met Vives op in Valencia (civem meam)  en hij laat  niet na haar de hemel in te prijzen. Is er iets meer over Angela bekend? Wat is er van haar geworden? - B.

Gislein de Coninck

2015-4. - In 1573 verschenen er in Gent hymnen van de hand van ene Gislein de Coninck. Zo geeft P.C. Serrure het op in Vaderlandsch Museum, 1 (1855), p. 99. Hij zou geboren zijn in Poperinge.

Wat is er meer bekend over deze dichter en zijn hymnen? - B

Schaliën Martefois

2015-4. - In 1576-78 levert Cornelis van der Piete aan het stadsbestuur van Tielt 1.500 schaliën martefois die in Tielt arriveerden via Brugge. Welke schaliën waren dit en waar kwamen ze vandaan? - L.V.A.

Een leen Schellooterik

2015-4. - In de penningkohieren van 1572 uit Ouwegem (Oost-Vlaanderen) vonden we een leen met de naam Schetllooterik. Wat betekent deze benaming? Een vogelnaam? - Luc Goeminne

Antonius vande Wynckel uit Vlamertinge

2015-4. - Antonius zou reeds in 1740, als een der eersten in de Nederlanden, met barometrische waarnemingen begonnen zijn. Bovendien zou hij ook een kroniek hebben nagelaten. Wat is er meer bekend over deze pionier en waar kan men de tekst van zijn kroniek vinden? - L.V.A.

Abt en gilde

2015 - 4. - Het hoofd van de gilde van Sint-Joos in Brugge werd aangeduid als abt. Sint-Joos was een passantenhuis in de Ezelstraat. In 1517 was Pieter van Meulebeke abdt  … vander ghilde van mijnen heere sent Joes staende inde Ezelstraete (Handelingen Genootschap voor Geschiedenis, 130 (1993), p. 135). Verder worden aldaar nog de deken en de zorgers van deze gilde bij naam genoemd.

Kwam de benaming ‘abt’ vaker voor om het hoofd van een gilde aan te duiden? Wijst deze titel op een bijzondere functie? - L.V.

Het krijgsgevangenenkamp van Zedelgem

2015-4. - In 1945 werden er op de plaats waar tot voor kort een Belgisch legerkamp stond, gebouwen opgericht om er vele duizenden krijgsgevangenen in onder te brengen. Vooral Duitsers, maar ook Letten en Russen. De bevolking wist daar bijna niets van. Dit kamp werd verlaten in 1946 en de gevangenen werden meestal naar huis of naar onbekende bestemmingen overgebracht.

Waar is er meer te vinden over dit West-Vlaamse naoorloogse kamp? - L.V.A.

Pettenoom

2015-3. - In 1752 stapte de gilde van Sint-Sebastiaan mee in de sacramentsprocessie te Ramskapelle bij Nieuwpoort, met vendel, trommel, fyffel , pettenoom enz. (Biekorf, 1958, p. 25).

Wie was die pettenoom? - L.V.A.

Bagynken

2015-3. -  Het Sint-Juliaansgasthuis in Brugge liet zich na 1600 onder meer in met de zorg van vondelingen. Gevonden kinderen werden nauwgezet geregistreerd, onder meer met een beschrijving van hun kleren. Zo droegen verschillende vondelingen in de 17de eeuw een bagynken. Bijv.: ghewonden in eenen witten … luwere met … een bagynken met tandekens en een hemdeken en een neusdoucxken aen synen hals (J. Geldhof, Pelgrims, dulle lieden en vondelingen te Brugge 1275-1975 (Brugge, 1975), p. 206). Was is een bagynken? - L.V.

Een kanaal dat nooit werd gegraven

2015-3. - In 1863 bestond er een “Compagnie du Canal de la Lys à l’Yperlee”. Wie beheerde deze maatschappij? Wat waren haar plannen en wat werd ervan gerealiseerd? - L.V.A.

Een boek over boekhouden

2015-3. - In 1606 verscheen te Rouen het boek Maniere a tenir les livres van Michiel van Damme. Met “tenir les livres” wordt handelsboekhouden bedoeld. De auteur is wellicht afkomstig uit Brugge, maar was op het einde van de 16de eeuw in Antwerpen actief, van waaruit hij dan richting Frankrijk moet zijn vertrokken. Wie weet meet over de auteur en over dit boek? - B.

Duitse schapers

2015-3. - Einde 1700, begin 1800 kwamen er in onze streken talrijke vreemdelingen uit het Oosten (Limburg, Nederland) schaapherder zijn. Hun afstammelingen leven nu nog en dragen steeds de vreemd klinkende familienaam uit hun gebied van herkomst. Biekorf (1912, p. 368; 1913, p. 160, 175 en 190) had al aandacht voor dit vreemde verschijnsel.

Bestaat er een studie over de Duitse schapers? Wist men ook in het oosten van ons land dat er veel streekgenoten uit hun streek naar het westen vertrokken? - L.V.A.

Opschriften op huizen

2015-3. - Sauerland (Duitsland) telt nog vele huizen met houten voorgevels. Op deze gevels staan  soms teksten over de geschiedenis van het huis. Dit kan zijn de namen van het echtpaar die de woning  heeft gebouwd, teruggaand soms tot 17de eeuw, of een verwijzing naar een brand. Deze opschriften zijn vaak in de volkstaal. Er komen ook bezweringsformules voor waarmee geluk werd afgesmeekt voor het huis, vaak in Latijn. Is dit een gebruik dat ook bij ons was ingeburgerd? Zijn teksten dan verloren gegaan bij de “verstening” van houten gevels ? - B. 

De Poekewegel

2015-3. - Destijds zou er een weg (of wegeltje) bestaan hebben die rechtstreeks leidde van Poeke naar Parijs, de zogeheten Poekewegel. Wie weet er meer over die wel lange en blijkbaar imaginaire weg van het kleine Poeke naar die grote stad? De Flou (XII, kol. 1145) geeft enkele Poucke-weghen op, zelfs veraf gelegen van de gemeente Poeke (bijv. in Sint-Baafs-Vijve), maar nergens in de richting van de Franse hoofdstad. Waar komt die benaming vandaan? - L.V.A.

Generaaloverste van de Trinitariërs

2015-3. - Hugo, een Vlaming (Hugo le Flamand) was generaal-overste van de Orde van paters Trinitariërs tot vrijkoping van de christelijke slaven bij de Turken, van 1257 tot 1262. Hij zou gestorven zijn in het klooster van Hondschote. Klopt dit verhaal, en zo ja, is er meer bekend over Hugo? - B.

Verplichte soldatendienst

2015-3. - Midden de 18^de eeuw verplichtte het Oostenrijkse landsbestuur de Vlaamse dorpen en steden tot het leveren van soldaten. De lokale besturen die daartoe werden aangemaand, zonden meestal ongure elementen om aan die dringende oproep te voldoen. Bestaat er over deze aanwervingen een meer uitgebreide literatuur (lijsten van soldaten, wetgeving enz.)? - L.V.A.

Chiffon de Bruges

2015-3. - In de verfilming van Georges Simenon Maigret chez les riches is er sprake van een papiersoort Chiffon de Bruges met korenschoofwerk. Is er iets bekend over de fabricage van dergelijk papier in het Brugse bij de aanvang van de vorige eeuw? Blijkbaar vond het een afzetgebied in Frankrijk.- L.v.B.       

Het handschrift van De Bo's "Idioticon"

2015-2. - Rond den Heerd (1885, p. 372) deelde mee dat de stad Kortrijk van plan was om het handschrift aan te kopen van De Bo's Idioticon. Dit voorstel kwam van advocaat en gemeenteraadslic Adolf Verriest, broer van Hugo. Is daar iets van terecht gekomen? Waar is dit handschrift nu? - L.V.A.

Paternosterlanden in Kaster

2015-2. - In Caster|Kaster lagen er vroeger gemene weiden. Wie een paternoster bad, mocht op deze gronden zijn beesten weiden. Klopt dit verhaal en wat zou dan de oorsprong zijn van dit rechtsgebruik? - L.V.A.

Sint-Jansdag

2015-2. - “Hij doolt lijk de mols op Sint-Jansdag” (24 juni), wordt er wel eens gezegd. Waarom precies Sint-Jan in de zomer? - L.V.A.

Aardbeving in 1580

2015-2. - In 1580 werden onze streken geteisterd door een aardbeving. Ze zou wel hevig geweest zijn, maar er vielen geen doden en ook de schade bleef binnen de perken (Biekorf, 1894, p. 286). Zijn er meer details bekend over deze aardbeving? - L.V.A.

"Bruges" nabij Bordeaux

2015-2. - Eén van de stedelijke randgebieden van de Franse stad Bordeaux heet Bruges. Dit gebied ligt nabij een moeras en een natuurgebied en telt zowat 15.000 inwoners. Is naamverwantschap met Brugge toeval of zijn er vroegere relaties met Brugge aan te wijzen? - L.V.A.

"Ben ik een landverrader?" van Frans van de Weghe

2015-2. - De Oostendse atheneumleraar en activist Frans van de Weghe (1868-1937)  werd op  8 november 1918 geschorst en in 1920 tot tien jaar dwangarbeid veroordeeld. Hij werd leraar In het Nederlandse Tilburg en werkte er mee aan verschillende tijdschriften. In 1924 publiceerde hij Ben ik een landverrader?, een pleidooi pro domo over zijn houding tijdens de oorlog. Wie kan een exemplaar van dit boek aanwijzen en beschikt over aanvullende informatie over deze figuur? - John Aspeslagh

Franse straatnamen

2015-2. - In de Franse Tijd werden de gewone, oude straatnamen hier en daar vervangen door Franse (“revolutionaire”) benamingen. Nadien verdwenen deze namen om opnieuw plaats te maken voor de oude, vertrouwde benamingen. Deze naamsveranderingen zijn goed bekend in grote steden, maar gebeurde dit ook in de gewone dorpen? Bestaan er daar lijsten van?- L.V.A.

Vlaamse kerkgoederen en geestelijken in Hamburg

2015-2. - Bij de invallen van de Franse revolutionairen lijken meerdere kerkelijke instellingen of geestelijken hun toevlucht in Hamburg gezocht te hebben. De abt van Ten Duinen, Maurus Mol, overleed in 1799 in Altona bij (thans in) Hamburg, waarheen hij gevlucht was. Vanuit Oostende werden (door de oratorianen, door de kerk?) in 1794 niet minder dan 5 kisten zilverwerk en ornamenten heengebracht, die in 1805 teruggehaald werden.

Is er meer bekend over die vlucht van Vlaamse geestelijken of kerkgoederen naar Hamburg? En waarom net deze Hanzestad? - Jan Van Acker

Een Nederlandse colporteur uit Brugge

2015-2. - Francois van der Linden was een bekende kramer en colporteur, eerst in Brabant, vervolgens en vooral  in de Noordelijke Nederlanden, eerste helft 18de eeuw. Zie onder meer Jeroen Salman, Pedlars and the Popular Press (Leiden, 2014), Er deden vele verhalen over hem de ronde, ook in de vorm van drukwerkjes (Tome en grafschriften voor Francois van der Linden vermaerde kam en brilkramer over leden te Rotterdam (Rotterdam, ca. 1742)). In een satirische biografie wordt gezegd dat hij was geboren in Brugge en daar vertrok omdat zijn ouders hem voor het priesterschap hadden voorbestemd. Kan Van der Linden inderdaad in Brugge worden geplaatst? - B.

Pringiers Libeert, vogelopzetter in Kortrijk

2015-2. - Er is een verzorgd visitekaartje van de firma Pringiers Libeert bewaard uit het midden van de 19de eeuw, in de vorm van een porseleinkaart gedrukt door Daveluy in Brugge. Deze firma afficheert zichzelf als opzetter van vogels, empailleur d’oiseaux, en was gevestigd in Kortrijk. Is er meer te vinden over deze firma? - LVD

Tapijtwever Carel van Mander

2015-2. - Ene Carel van Mander, tapijtwever geboren in Kortrijk, overleed in Delft in 1623 (Biekorf, 1898, p. 240). Was hij familie van Carel van Mander (Meulebeke, 1554 - Amsterdam, 1604), de vermaarde schilder en auteur van het Schilderboeck? -  L.V.A.